Türkiye’nin 81 ilini temsil eden plaka kodları, 1962 yılında yürürlüğe giren Karayolları Trafik Kanunu ile belirlenmiş ve günümüzde araç kimlik sistemi içinde önemli bir yere sahiptir. Her ilin kendine özgü bir plaka koduna sahip olması, araçların kayıtlı oldukları şehirlerin kolayca tanımlanmasını sağlar.
Bu sistem, araçların hangi ilde tescillendiğini hızlı bir şekilde belirlemeyi mümkün kılarak, trafikteki düzenin sağlanmasına yardımcı olur. Ayrıca, plaka kodları, araç sahiplerinin ikamet ettikleri bölgenin tespiti ve sigorta gibi işlemler için de önemli bir rol oynar. Böylece hem trafik hem de kamu hizmetlerinde kolaylık sağlanır. Türkiye’deki plaka kodlarının her biri, o ilin kültürel, coğrafi ve tarihsel özelliklerini de simgeler.
Plaka Kodu Nedir?
Her ülkenin kendi düzenine göre bir plaka kodu sistemi bulunur. Türkiye’deki plaka kodları, her il ve ilçe için benzersiz olarak 1962 yılında belirlendi.Bu kodlar, araçların hangi ilde kayıtlı olduğunu kolayca tanımlamaya olanak sağlar. Trafikle ilgili düzenlemeler ve yerel yönetim uygulamalarında da bu plakalar kullanılır.
Bir araç plakası şu şekilde düzenlenebilir:
● Örnek: 01 XYZ 345
○ 01: Adana ilinin plaka kodu.
○ XYZ: Aracın tescil edildiği il ve ilçeye göre rastgele harfler belirlenir. Resmi kurum, üniversite, ve bazı makamların Türkiye veya il genelinde ortak harfleri bulunabilir.
○ 345: Araç numarası.
Türkiye Plaka Kodları Neye Göre Sıralanır?
Plaka kodu Türkiye’de 1962 yılında Karayolları Trafiği Yönetmeliği ile birlikte belirlendi. Araç plaka kodları alfabetik sıraya göre dizilmiş olsa da, belirleme sürecinde temel kriterler de dikkate alındı.
İllerin Coğrafi Konumu
Şehir plaka kodları, güneyden kuzeye ve doğudan batıya doğru sıralanır. Örneğin Adana (01), Türkiye’nin güneyinde yer alır. Fakat Van (65), doğuda olduğu için sıranın sonlarında yer alır.
Mevcut Plaka Kodunun Korunması
Zaman zaman bu kodların olduğu listeye yeni iller eklense de mevcut illerin kodları değişmez. Türkiye’nin kuruluşundan beri de aynı kalmıştır. Yeni kurulan iller, daha önce kullanılmayan kodlarla numaralandırılır. Bu yüzden, liste alfabetik sırayla başlar fakat liste sonunda harf sırası yoktur.
Araç Plaka Kodu Neden Önemlidir?
Her şehrin araç plaka kodunun belirli olması zorunludur. Plaka kodları, resmi devlet kurumları tarafından kullanılmasının yanı sıra, araçların kayıt ve sigorta işlemleri için de büyük önem taşır. Aracınızın türü ya da modelinin plakası ile hiçbir bağlantısı bulunmaz. Fakat önemli olmasının bazı sebepleri bulunur:
● Araçların ön ve arkasına takılan plakalar il ve ilçeye göre belirlenen eşsiz kimlik numaralarıdır. Trafik işlemleri ve bazı denetimlerde kayıtlar plakalara göre oluşturulur.
● Belediye ve diğer yerel yönetimler araçları plaka kodu ile takip eder. Yerel vergiler de bu kimlik numaraları üzerinden düzenlenir.
Plaka Kodları Listesi
Türkiye illerinin plaka kodu listesi aşağıdaki şekildedir:
1 Plaka Nerenin | Adana | 28 Plaka Nerenin | Giresun | 55 Plaka Nerenin | Samsun |
2 Plaka Nerenin | Adıyaman | 29 Plaka Nerenin | Gümüşhane | 56 Plaka Nerenin | Siirt |
3 Plaka Nerenin | Afyon | 30 Plaka Nerenin | Hakkari | 57 Plaka Nerenin | Sinop |
4 Plaka Nerenin | Ağrı | 31 Plaka Nerenin | Hatay | 58 Plaka Nerenin | Sivas |
5 Plaka Nerenin | Amasya | 32 Plaka Nerenin | Isparta | 59 Plaka Nerenin | Tekirdağ |
6 Plaka Nerenin | Ankara | 33 Plaka Nerenin | İçel | 60 Plaka Nerenin | Tokat |
7 Plaka Nerenin | Antalya | 34 Plaka Nerenin | İstanbul | 61 Plaka Nerenin | Trabzon |
8 Plaka Nerenin | Artvin | 35 Plaka Nerenin | İzmir | 62 Plaka Nerenin | Tunceli |
9 Plaka Nerenin | Aydın | 36 Plaka Nerenin | Kars | 63 Plaka Nerenin | Şanlıurfa |
10 Plaka Nerenin | Balıkesir | 37 Plaka Nerenin | Kastamonu | 64 Plaka Nerenin | Uşak |
11 Plaka Nerenin | Bilecik | 38 Plaka Nerenin | Kayseri | 65 Plaka Nerenin | Van |
12 Plaka Nerenin | Bingöl | 39 Plaka Nerenin | Kırklareli | 66 Plaka Nerenin | Yozgat |
13 Plaka Nerenin | Bitlis | 40 Plaka Nerenin | Kırşehir | 67 Plaka Nerenin | Zonguldak |
14 Plaka Nerenin | Bolu | 41 Plaka Nerenin | Kocaeli | 68 Plaka Nerenin | Aksaray |
15 Plaka Nerenin | Burdur | 42 Plaka Nerenin | Konya | 69 Plaka Nerenin | Bayburt |
16 Plaka Nerenin | Bursa | 43 Plaka Nerenin | Kütahya | 70 Plaka Nerenin | Karaman |
17 Plaka Nerenin | Çanakkale | 44 Plaka Nerenin | Malatya | 71 Plaka Nerenin | Kırıkkale |
18 Plaka Nerenin | Çankırı | 45 Plaka Nerenin | Manisa | 72 Plaka Nerenin | Batman |
19 Plaka Nerenin | Çorum | 46 Plaka Nerenin | Kahramanmaraş | 73 Plaka Nerenin | Şırnak |
20 Plaka Nerenin | Denizli | 47 Plaka Nerenin | Mardin | 74 Plaka Nerenin | Bartın |
21 Plaka Nerenin | Diyarbakır | 48 Plaka Nerenin | Muğla | 75 Plaka Nerenin | Ardahan |
22 Plaka Nerenin | Edirne | 49 Plaka Nerenin | Muş | 76 Plaka Nerenin | Iğdır |
23 Plaka Nerenin | Elazığ | 50 Plaka Nerenin | Nevşehir | 77 Plaka Nerenin | Yalova |
24 Plaka Nerenin | Erzincan | 51 Plaka Nerenin | Niğde | 78 Plaka Nerenin | Karabük |
25 Plaka Nerenin | Erzurum | 52 Plaka Nerenin | Ordu | 79 Plaka Nerenin | Kilis |
26 Plaka Nerenin | Eskişehir | 53 Plaka Nerenin | Rize | 80 Plaka Nerenin | Osmaniye |
27 Plaka Nerenin | Gaziantep | 54 Plaka Nerenin | Sakarya | 81 Plaka Nerenin | Düzce |
Plaka Kodları Ne Zaman Verildi? En Son İller Hangileri?
Türkiye’de Karayolları Trafik Kanunu ile 1962’de verilen plakalara farklı tarihlerde ekleme ve değişiklikler yapıldığını görmek mümkündür. Bu değişiklikler mevcut illerin plaka kodları üzerine değil, bazı mevzuatlar üzerine yapılmıştır. İlk belirlenen ve alfabetik olarak sıralanan listede son il 67 kodlu plaka ile Zonguldak olarak belirlenmiştir. Arkasından 2000’lere kadar yeni illerin eklendiğini görmek mümkündür. Bu iller, Aksaray, Bayburt, Karaman, Kırıkkale, Şırnak, Bartın, Ardahan, Iğdır, Yalova, Karabük, Kilis, Osmaniye ve Düzce’dir.
En son il ünvanını kazanan Düzce, öncesinde Bolu iline bağlı bir ilçeydi. 17 Ağustos 1999 tarihinde tüm ülkeyi maddi manevi etkileyen Gölcük Depremi, Düzce’yi de her anlamda etkiledi. Aynı sene Kasım ayında gerçekleşen bir depremden daha sonra Düzce’nin il olma süreci gündeme geldi. İç kaynaklarını daha verimli kullanması ve yönetimsel olarak güçlenmesi için bu şekilde bir karar alındı. 1999 Aralık ayında resmi gazetede yayınlanan karar ile birlikte de şehir olarak varlığını sürdürür.
Plaka Kodlarını Bilmek Ne İşe Yarar?
Günlük hayatta çeşitli durumlarla karşılaşırken plaka kodlarından yararlanabilirsiniz. Her ile ait bu kodları ezberlemek kolay olmayabilir. Yine de bulunduğunuz il ve ilçeye göre bazı plaka kodları akılda kalıcı olabilir.
● Bulunduğunuz bölgede sürekli farklı plaka kodları ile karşılaşıyor olmak, bölgenin trafik durumu hakkında bilgi verebilir. Örneğin, 48 koduna sahip Muğla’da kış aylarında farklı numaralar ile pek karşılaşılmaz. Yaz ayı yaklaştıkça diğer illere ait bu kodların sayısı artar. Bu durum şehir trafiğinin bir dönem yoğun olacağına işaret edebilir.
● Trafik kazaları ve hırsızlık gibi durumlarda bu kodları bilmek araçları tanımayı kolaylaştırır. Bu şekilde sorunlu durumlar daha hızlı çözülebilir.
● Coğrafya ile ilgilenenler için, plaka kodları ve kodlar arasındaki bağlantıyı bilmek oldukça ilgi çekici olabilir. Özellikle doğu-batı, kuzey-güney arasındaki gruplandırmalar coğrafi birikiminizi güçlendirebilir.
● Plaka kodlarının sosyal yaşamda da sıkça yer aldığını söylemek yanlış olmaz. Bir yerin plaka kodunu bilmek, o bölgenin kültürü ve yaşam tarzı hakkında bilgi sahibi olmanızı sağlar ve yeni sohbetler doğurabilir.
